الاجتماعية والثقافيةالدراسات البحثية

إضاءة على الدراسات الكردية : في الأنثروبولوجيا الثقافية للفلكلور الكردي

Highlights on Kurdish Studies : In the cultural anthropology of Kurdish folklore

إعداد: د. صافية زفنكي (برفسوراه فخرية)  Prepared by Dr. Safia Zivingi (Pro.h.c) – College of Applied Interdisciplinary- London- United Kingdom

المركز الديمقراطي العربي : –

  • المجلة الدولية للدراسات الكردية : العدد الحادي عشر تشرين الأول – أكتوبر 2025 مجلد 3، دورية علمية دولية محكمة تصدر عن #المركز_الديمقراطي_العربي برلين – ألمانيا تعنى بنشر الدراسات والبحوث في الشؤون الكردية ضمن المجالات السياسية والاقتصادية والاجتماعية والثقافية كما تهتم بنشر الأوراق البحثية والتقارير الصحفية والتحليلات السياسية والإعلامية ذات الصلة داخليا واقليميا ودوليا.
  • Govara Navdewletî ji bo xwendinên Kurdî – Govara Navdewletî ji bo xwendinên Kurdî- govareke zanistî, navnetewî(cîhanî) hhekemî ye.Ev Govar dê bi piştgirîya sintrê demokratî- Erebî li Berlîn- Almanîyayê bê belavkirin
Nationales ISSN-Zentrum für Deutschland
ISSN  2751-3858
International Journal of Kurdish Studies

للأطلاع على البحث “pdf” من خلال الرابط المرفق :-

https://democraticac.de/wp-content/uploads/2025/10/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A9-%D9%84%D9%84%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D9%8A-%D8%B9%D8%B4%D8%B1-%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%88%D9%84-%E2%80%93-%D8%A3%D9%83%D8%AA%D9%88%D8%A8%D8%B1-2025.pdf

الملخص:

يُنظر إلى الفولكلور الكردي باعتباره حجر الزاوية في الهوية الوطنية الكردية ومصدراً للمعلومات عن التاريخ الكردي، وتنشيط اللغة وإنتاج المعرفة المحلية. إن جمع التقاليد الشفهية باللهجات الكردية الكرمانجية والسورانية والزازاكية يحظى بالتقدير كخطوة نحو حماية اللغة الكردية وتطويرها، في إحياء المفردات والقصص الفولكلورية وممارسات المعرفة التقليدية مثل التعاليم الزراعية. فالأدبيات الشفوية الكردية، لها خصائصها الفريدة وأهميتها التاريخية والاجتماعية والثقافية والقومية، فللفلكلور دوره في بناء الأمة، باعتباره رصيداً قومياً أساسياً للذاكرة الجماعية في التاريخ الكردي. تتجلى جوانبه الإيجابية، في الشعور بالانتماء، بارتباطه بتكوين الهوية الوطنية، من خلال إبراز قصص الحياة، وتسييس اللغة والثقافة الكردية، فيتعمق في الجوانب الثقافية والاجتماعية للشعب الكردي، مع التركيز على رواياتهم وقيمهم الأخلاقية وهويتهم الوطنية، كما أن موسيقاها أداة قوية للتعبير عن مشاعر الانتماء والحنين والرغبة.

حاز فن Dengbêj دنغبيج  الاهتمام الأكبر في دراسات الباحثين الأكاديميين، يذكر أن لدنغبيج تقليد شفهي كردي للغناء الملحمي الارتجالي، يعتمد هذا الفن على شعراء ورواة قصص وموسيقيون كورد تقليديون الذين يلعبون دوراً مهماً في الثقافة والتراث الكردي. وهم معروفون بقدرتهم على إلقاء القصائد الملحمية، وتأليف الأغاني الجديدة، وسرد الأحداث التاريخية. لعب الـ Dengbêjs دوراً حاسماً في الحفاظ على التقاليد الشفهية الكردية ونقلها، بما في ذلك الفولكلور والملاحم والروايات التاريخية. وكانت عروضهم بمثابة مستودع للثقافة والهوية الكردية، ونقل المعرفة والقيم من جيل إلى جيل. تم تقديم الشعراء الكورد (dengbêjs) كأوصياء على التاريخ والثقافة، فتقدم كلماتهم وقصص حياتهم وعروضهم الحية رؤى  مميزة حول الممارسات الثقافية والسياسة المحلية، فتشكل الأغاني الحاضرة لدنغبيج مصدراً هاماً للتحقيق في طريقة الحياة التي عاشها الكورد على هامش الدولة (القومية). فحماة الدنغبيج ليسوا مجرد مغنين، بل هم رواة قصص وشعراء ومؤرخون وفلاسفة يعبرون عن تجاربهم الشخصية وتاريخهم الجماعي ومعاناتهم واحتفالاتهم من خلال الغناء، مصحوباً غالباً بآلات موسيقية بسيطة كالطمبور أو الدف. إنهم حماة التاريخ والثقافة الكرديين، محافظين على حكايات البطولة والحرب والهجرة والحب والفولكلور. أغانيهم الغنية بالرمزية والاستعارة، مزيج من الموسيقى والشعر والسرد، تُؤدى في مناسبات مختلفة، مما يضيف بُعداً روحياً وجماعياً. ورغم التغيرات الاجتماعية، لا يزال الدنغبيج فناً حيوياً ومؤثراً في الثقافة الكردية.  إن dengbêj أحد أشكال التراث الثقافي الكردي الذي يستلزم تسجيله في اليونسكو، فهذا الفن يقوم على فهم التراث كعلامة على الهوية الجماعية البدائية.

يلقي هذا الملف الضوء على الديناميكيات المعقدة المحيطة بالفولكلور الكردي، وجذورها التاريخية، ودورها في عمليات بناء الأمة، والتحديات التي يواجهها الباحثون الذين يدرسون هذا الموضوع، بما يتعلق بفهم دقيق للفولكلور وآثاره السياسية، فضلاً عن إمكانية قيام المنهجيات الفولكلورية المعاصرة بالكشف عن روايات السلطة والقمع والمعاناة داخل نصوص الفولكلور. تحلل هذه الفنون الشفوية التراثية من حيث خصائصها وأنواعها وتصنيفاتها، وأشكالها الموسيقية، وغيرها من خصائص لغوية وفنية وفكرية.

Abstract

Kurdish folklore is viewed as a cornerstone of Kurdish national identity and a source of information about Kurdish history, revitalizing the language, and producing local knowledge. The collection of oral traditions in the Kurdish dialects of Kurmanji, Sorani, and Zazaki is valued as a step toward protecting and developing the Kurdish language, reviving folkloric vocabulary, stories, and traditional knowledge practices such as agricultural teachings. Kurdish oral literature has its own unique characteristics and historical, social, cultural, and national significance. Folklore plays a role in nation-building, as it is a fundamental national asset of collective memory in Kurdish history. Its positive aspects are manifested in a sense of belonging, linked to the formation of national identity by highlighting life stories and politicizing the Kurdish language and culture. It delves into the cultural and social aspects of the Kurdish people, focusing on their narratives, moral values, and national identity. Its music is also a powerful tool for expressing feelings of belonging, nostalgia, and desire. Dengbêj, a Kurdish oral tradition of improvised epic singing, has received the most attention in academic research. Dengbêj is a Kurdish oral tradition of improvised epic singing. It relies on traditional Kurdish poets, storytellers, and musicians who play an important role in Kurdish culture and heritage. They are known for their ability to recite epic poems, compose new songs, and narrate historical events. Dengbêjs have played a crucial role in preserving and transmitting Kurdish oral traditions, including folklore, epics, and historical narratives. Their performances have served as a repository of Kurdish culture and identity, transmitting knowledge and values ​​from generation to generation. Kurdish poets (dengbêjs) have been presented as guardians of history and culture, and their lyrics, life stories, and live performances offer unique insights into local cultural practices and politics. Present-day Dengbêj songs constitute an important source for investigating the way of life experienced by Kurds on the margins of the (nation-)state. Dengbêj are not just singers; they are storytellers, poets, historians, and philosophers who express their personal experiences, collective history, suffering, and celebrations through song, often accompanied by simple instruments such as the tambourine or tambourine. They are the guardians of Kurdish history and culture, preserving tales of heroism, war, migration, love, and folklore. Their songs, rich in symbolism and metaphor, blend music, poetry, and narrative, and are performed at various occasions, adding a spiritual and communal dimension. Despite social changes, dengbêj remains a vital and influential art form in Kurdish culture. Dengbêj is one of the forms of Kurdish cultural heritage that warrants UNESCO inscription, as this art is based on understanding heritage as a sign of a primitive collective identity. This dossier sheds light on the complex dynamics surrounding Kurdish folklore, its historical roots, its role in nation-building processes, and the challenges faced by researchers studying this subject, including a thorough understanding of folklore and its political implications. It also explores the potential of contemporary folkloric methodologies to uncover narratives of power, oppression, and suffering within folklore texts. These oral arts are analyzed in terms of their characteristics, genres, classifications, musical forms, and other linguistic, artistic, and intellectual characteristics.

Nîşaneyên li ser Kurdnasiyê : Di antropolojiya çandî ya folklora Kurdî de

Kurte

Folklora Kurdî wekî kevirê bingehîn ê nasnameya neteweyî ya Kurdî û çavkaniyek agahdariyê li ser dîroka Kurdî tê dîtin, ziman vejîne û zanîna herêmî hildiberîne. Berhevkirina kevneşopiyên devkî bi zaravayên Kurdî yên Kurmancî, Soranî û Zazakî wekî gavek ber bi parastin û pêşxistina zimanê Kurdî, vejandina ferhenga folklorîk, çîrok û pratîkên zanîna kevneşopî yên wekî hînkirinên çandiniyê tê nirxandin. Wêjeya devkî ya Kurdî xwedî taybetmendiyên xwe yên bêhempa û girîngiya xwe ya dîrokî, civakî, çandî û neteweyî ye. Folklor di avakirina neteweyê de rolek dilîze, ji ber ku ew sermayeyek neteweyî ya bingehîn a bîra kolektîf di dîroka Kurdî de ye. Aliyên wê yên erênî di hesta aîdiyetê de têne xuyang kirin, ku bi avakirina nasnameya neteweyî ve girêdayî ye bi ronîkirina çîrokên jiyanê û siyasîkirina ziman û çanda Kurdî. Ew li aliyên çandî û civakî yên gelê Kurd dikole, li ser vegotin, nirxên exlaqî û nasnameya wan a neteweyî disekine. Muzîka wê di heman demê de amûrek bihêz e ji bo îfadekirina hestên aîdiyetê, nostaljî û xwestekê. Dengbêj, kevneşopiyeke devkî ya Kurdî ya stranbêjiya destanî ya împrovîze, di lêkolînên akademîk de herî zêde bal kişandiye ser xwe. Dengbêj kevneşopiyeke devkî ya Kurdî ya stranbêjiya destanî ya împrovîze ye. Ew xwe dispêre helbestvan, çîrokbêj û muzîkjenên kevneşopî yên Kurd ku di çand û mîrata Kurdî de roleke girîng dilîzin. Ew bi şiyana xwe ya vegotina helbestên destanî, çêkirina stranên nû û vegotina bûyerên dîrokî têne nasîn. Dengbêjan roleke girîng di parastin û veguhestina kevneşopiyên devkî yên Kurdî de, di nav de folklor, destan û vegotinên dîrokî, lîstine. Performansên wan wekî depoyek çand û nasnameya Kurdî xizmet kirine, zanîn û nirxan ji nifşekî bo nifşekî din veguhezînin. Helbestvanên Kurd (dengbêj) wekî parêzvanên dîrok û çandê hatine pêşkêş kirin, û gotin, çîrokên jiyanê û performansên wan ên zindî têgihiştinên bêhempa li ser pratîk û siyaseta çandî ya herêmî pêşkêş dikin. Stranên Dengbêj ên îroyîn çavkaniyek girîng in ji bo lêkolîna awayê jiyana ku Kurd li ser sînorên dewleta (neteweyî) dijîn. Dengbêj ne tenê stranbêj in; ew çîrokbêj, helbestvan, dîroknas û fîlozof in ku ezmûnên xwe yên kesane, dîroka kolektîf, êş û pîrozbahiyên xwe bi riya stranê, ku pir caran bi amûrên hêsan ên wekî tembûr an def, vedibêjin, vedibêjin. Ew parêzvanên dîrok û çanda Kurdî ne, çîrokên qehremanî, şer, koçberî, evîn û folklorê diparêzin. Stranên wan, ku dewlemend in bi sembolîzm û metaforê, muzîk, helbest û vegotinê tevlihev dikin, û di gelek caran de têne pêşkêş kirin, aliyek giyanî û civakî lê zêde dikin. Tevî guhertinên civakî, dengbêjî di çanda Kurdî de hîn jî formeke hunerî ya girîng û bibandor e. Dengbêjî yek ji formên mîrateya çandî ya Kurdî ye ku hêjayî tomarbûna UNESCOyê ye, ji ber ku ev huner li ser têgihîştina mîratê wekî nîşanek nasnameya kolektîf a destpêkê ye. Ev dosya ronî dide ser dînamîkên tevlihev ên li dora folklora Kurdî, rehên wê yên dîrokî, rola wê di pêvajoyên avakirina neteweyê de, û dijwarîyên ku lêkolînerên ku vê mijarê lêkolîn dikin re rû bi rû dimînin, di nav de têgihîştineke kûr a folklor û bandorên wê yên siyasî. Ew her weha potansiyela rêbazên folklorîk ên hemdem vedikole da ku vegotinên hêz, zordarî û êşê di nav nivîsên folklorê de eşkere bike. Ev hunerên devkî ji hêla taybetmendî, celeb, dabeşkirin, formên muzîkê û taybetmendiyên din ên zimanî, hunerî û rewşenbîrî ve têne analîz kirin.

5/5 - (1 صوت واحد)

المركز الديمقراطي العربي

مؤسسة بحثية مستقلة تعمل فى إطار البحث العلمي الأكاديمي، وتعنى بنشر البحوث والدراسات في مجالات العلوم الاجتماعية والإنسانية والعلوم التطبيقية، وذلك من خلال منافذ رصينة كالمجلات المحكمة والمؤتمرات العلمية ومشاريع الكتب الجماعية.

مقالات ذات صلة

زر الذهاب إلى الأعلى