إضاءة على الدراسات الكردية في الأنثروبولوجيا الدينية لدى الكورد
Highlights on Kurdish Studies Kurdish religious anthropology

اعداد : د. صافية زفنكي (برفسوراه فخرية)
المركز الديمقراطي العربي : –
-
المجلة الدولية للدراسات الكردية : العدد العاشر تموز – يوليو 2025 مجلد 3، دورية علمية دولية محكمة تصدر عن #المركز_الديمقراطي_العربي برلين – ألمانيا تعنى بنشر الدراسات والبحوث في الشؤون الكردية ضمن المجالات السياسية والاقتصادية والاجتماعية والثقافية كما تهتم بنشر الأوراق البحثية والتقارير الصحفية والتحليلات السياسية والإعلامية ذات الصلة داخليا واقليميا ودوليا.
- Govara Navdewletî ji bo xwendinên Kurdî – Govara Navdewletî ji bo xwendinên Kurdî- govareke zanistî, navnetewî(cîhanî) hhekemî ye.Ev Govar dê bi piştgirîya sintrê demokratî- Erebî li Berlîn- Almanîyayê bê belavkirin
للأطلاع على البحث “pdf” من خلال الرابط المرفق :-
ملخص :
على الرغم من أن معظم الكورد يدينون بالإسلام، ولاسيما على المذهب الشافعي، بما يشكل قرابة نسبة 80% منهم، إلا أن هناك ديانات ومعتقدات أخرى يدين بها الكورد، من الإيزيديين و أهل الحق (الياريسان/ الكاكائيين)، والعلويين، والصوفيين، والشبك والزرادشت، بالإضافة إلى المسيحيين واليهود الكورد. ينقسم الملف إلى ثلاثة محاور رئيسية: المحور الأول يعرض الأدبيات الأكاديمية والعلمية عن معتقدات الكورد وطقوسهم، وتقاليدهم الدينية، ولا سيما الإيزيدية التي حازت على النصيب الأكبر من اهتمام الباحثين الأوربيين، من خلال التعرض إلى معتقدات هذه الديانة، ومن المفاهيم الخاطئة التي تدور حولها، والتحقق من بعض نصوصها الدينية وما يثير حول بعضها من شكوك، والبحث عن التراث الديني/الثقافي المنقول شفهياً، إلى جانب الموسيقى المصاحبة للطقوس الدينية، وكذلك في البحث عن مفاهيم متعلقة بالأعراف والتقاليد المرتبطة بالمجتمعات الإيزيدية، على أساس أبعاد أساسية مثل الوضع الاجتماعي والسلوك الأخلاقي. إلى جانب دراسات أخرى عن اليارسانيين والكاكائيين، والعلويين، والشبك، والزرادشتيين. ويدور المحور الثاني حول الإسلام السياسي الكردي، ويتابعه المحور الثالث في البحث عن هوية الكورد المتشرذمة بين النزاعات الدينية والقومية والوطنية. يتعرض الملف من خلال هذين المحورين إلى الدراسات عن الأقليات الدينية داخل المناطق الكردية، والتي كانت ومازالت عرضة للعديد من الصراعات والتحولات الاجتماعية والسياسية، بالبحث عن الحدود الطائفية، والهياكل الاجتماعية من حيث صلتها بالمؤسسات والسلطة الدينية، والتحالفات المتغيرة وتأثيراتها على المعتقدات والممارسات الدينية والشعبية. وكذلك في دراسات عن الإسلام السياسي الكردي، وعن تهجين الدين والقومية لفرض أجندات سياسية، ودور المتطرفين داخل الحركات السياسية الدولية، وعن ديناميكيات السلطة والهيمنة، ومسألة مدى تأثر هذه التطورات بالمناخ السياسي في البلد المعني، وعن أثر العولمة والتكنولوجيا على العلاقات الدينية والطائفية لدى الكورد في الداخل والخارج، وكل ذلك من خلال الأدبيات العلمية التي نعرضها في هذا الملف.
Abstract
Although most Kurds are Muslims, particularly of the Shafi’i school, constituting approximately 80% of them, there are other religions and beliefs practiced by Kurds, including Yazidis, Ahl al-Haqq (Yarisan/Kakai), Alawites, Sufis, Shabaks, and Zoroastrians, in addition to Kurdish Christians and Jews. The file is divided into three main sections: The first section presents the academic and scientific literature on Kurdish beliefs, rituals, and religious traditions, particularly Yazidism, which has received the greatest share of attention from European researchers. The section examines the beliefs of this religion, the misconceptions surrounding it, the verification of some of its religious texts and the doubts raised about some of them, and the research into the religious/cultural heritage transmitted orally, along with the music accompanying religious rituals. It also explores concepts related to the customs and traditions associated with Yazidi communities, based on fundamental dimensions such as social status and moral behavior. Along with other studies on Yarsanis, Kakais, Alawites, Shabaks, and Zoroastrians, the second axis revolves around Kurdish political Islam, followed by the third axis, which explores the fragmented Kurdish identity amidst religious, ethnic, and national conflicts. Through these two axes, the file addresses studies on religious minorities within the Kurdish regions, which have been and continue to be subject to numerous social and political conflicts and transformations. This research explores sectarian boundaries, social structures about religious institutions and authority, and shifting alliances and their impact on religious and popular beliefs and practices. It also includes studies on Kurdish political Islam, the hybridization of religion and nationalism to impose political agendas, the role of extremists within international political movements, the dynamics of power and hegemony, the extent to which these developments are influenced by the political climate in the country concerned, and the impact of globalization and technology on religious and sectarian relations among Kurds at home and abroad, all through the scholarly literature presented in this file.
Nîşaneyên li ser Kurdnasiyê Antropolojiya olî ya Kurdî
Kurtehî:
Tevî ku piraniya kurdan misilman in, bi taybetî ji mekteba şafiî, ku bi qasî %80 ji wan pêk tê, ol û baweriyên din jî hene ku kurdên êzîdî, ehlî-heq (yarisan/kakaî), elewî, sûfî, şebek, zerdeştî, ji bilî kurdên xiristiyan û cihûyan jî di nav wan de ne.
Dosya li sê axên sereke tê dabeş kirin. Di eksena yekem de wêjeya akademîk û zanistî ya li ser bawerî, ayîn û kevneşopiyên kurdî, bi taybetî jî êzdiyatiyê, ku ji aliyê lêkolînerên Ewropî ve herî zêde bala lêkolînerên ewropî kişandiye, pêşkêş dike. Ev jî bi lêkolîna baweriyên vê olê, têgihên şaş ên li derdora wê, verastkirina hin metnên wê yên olî û gumanên ku li ser hin ji wan derketine, û lêkolîna mîrata olî/çandî ya ku bi devkî hatiye ragihandin, li gel muzîka ku pê re rêûresmên olî tê kirin, pêk tê. Di heman demê de têgînên girêdayî adet û kevneşopiyên ku bi civakên êzîdî ve girêdayî ne, li ser bingeha pîvanên bingehîn ên wekî statûya civakî û tevgera exlaqî vedikole. Li gel lêkolînên din ên li ser Yarsanî, Kakaî, Elewî, Şebek û Zerdeştî..
Majara duyemîn li dor Îslama siyasî ya Kurd disekine û majara sêyem jî bi lêgerîna nasnameya Kurdî ya ku di navbera nakokiyên olî, netewî û niştimanî de parçebûyî berdewam dike. Dosya bi van her du majaran ve lêkolînên li ser kêmîneyên olî yên li herêmên Kurdî dike, ku rastî gelek nakokî û guhertinên civakî û siyasî hatine û dibin. Ew sînorên mezhebî, pêkhateyên civakî yên girêdayî sazî û desthilatdariya olî, û guhertina hevbendiyan û bandora wan li ser bawerî û kiryarên olî û gelêrî vedikole. Her wiha lêkolîn li ser Îslama siyasî ya Kurd, hevberdana ol û neteweperestiyê ji bo ferzkirina ajandayên siyasî, rola tundrewan di nav tevgerên siyasî yên navneteweyî de, dînamîkên hêz û hegemonyayê, asta ku van geşedanan di bin bandora hewaya siyasî ya li welatê têkildar de ne, û bandora gerdûnîbûn û teknolojiyê li ser têkiliyên olî û mezhebî di nav Kurdan de li navxwe û derve hene. Ev hemû li ser bingeha wêjeya zanistî ya ku di vê dosyayê de hatiye pêşkêş kirin.